Agrikulturo en Nederlando
Agrikulturo en Nederlando estas tre mekanikigita kaj dungigas nur 4 % de la aktiva loĝantaro. La plej aktiva subsektoro laŭ nombro de bienoj restas bredado, okupante preskaŭ duonon. Hortikulturo havas la duan rangon.
Historio[redakti | redakti fonton]
Tulipomanio[redakti | redakti fonton]
Pli detalaj informoj troveblas en artikolo tulipomanio.En la 17-a jarcento, en Nederlando okazis la tulipomanio, unu el la unuaj ekonomiaj bobeloj en la mondo.
20-a jarcento[redakti | redakti fonton]
En Nederlando okazis la lasta malsatego de okcidenta Eŭropo en 1944-1945, fine de la Dua Mondmilito.[1]. Pli ol 20 mil nederlandanoj mortis. La postmilita registaro reagis per aktiva politiko de agrikultura industriigo, konstruis agrikulturan infrastrukturon, kaj disdonis agrikulturajn subvenciojn.[2] Nederlanda agrikulturo estis inkludita en la Plano Marshall, rimarkinde per liverado de usonaj insekticidoj.
21-a jarcento[redakti | redakti fonton]
Komence de la 21-a jarcento, Nederlando promesis daŭrigi sian politikon pliintensigadi agrikulturan produktadon. Ĝi estis resumita per la slogano "duoblan nutraĵon per duonaj resursoj"[1], celo en 2023 jam superita. Samtempe la influo de mediprotektaj konsideroj en nederlanda agrikulturo kreskis. Por esprimi volon kombini mediprotekton kun industria agrikultura modelo, oni uzas modifitan formon de la slogano: "duoblan nutraĵon per duonaj resursoj - daŭrigeble".[2]
Medio[redakti | redakti fonton]
Geografio[redakti | redakti fonton]
Agrikulturo okupas duonon de la nederlanda tersurfaco, t.e. proksimume 20 000 km². 93 km² okupas forcejoj[1].
Konsumo de resursoj[redakti | redakti fonton]
Nederlanda agrikulturo aparte efike utiligas akvon. Produkti 1 kg da tomatoj en Nederlando postulas averaĝe 9,5 litrojn da akvo, kompare al monda averaĝo de 214 litroj[1].
Poluo[redakti | redakti fonton]
Bredado estas kaŭzanta krizon de nitrogena poluado. Mildigi la poluadon estas ĉefa motivo de la oficiala politiko anstataŭigi bredadon per terkultivado. En 2019 multaj projektataj bredejoj estis haltigitaj post kiam la ĉefkortumo de la Eŭropa Unio juĝis ke nederlandaj reguloj pri nitrogena poluado malrespektas eŭropajn mediprotektajn leĝojn.[2]
Ekonomio[redakti | redakti fonton]
Produktado[redakti | redakti fonton]
Nederlando havas tre efikan agrikulturon. Ĝi faras 6% de la agrikulturan produktadon de Eŭropo, kvankam ĝi havas nur 1% de la agrikultura tero de la kontinento.[2] En 2012 ĝi estis la plej efike produkta lando por tomatoj (50 562 tunojn en km²), kapsiketoj kaj verdaj kapsikoj (28 333 tunoj en km²) kaj kukumoj (73 579 tunoj en km²), la kvina por karotoj (6 005 tunoj en km²) kaj sesa en terpomoj (4 566 tunoj en km²) kaj cepoj (4 566 tunoj en km²)[1].
Entreprenoj[redakti | redakti fonton]
La nederlanda entrepreno Unilever, la kvara plej granda entrepreno de la mondo en nutraĵa komerco kaj agrikultura produktado, transportas kaj pakas grandan parton de la nederlandaj agrikulturaj eksportaĵoj. Ĝi posedas ankaŭ multajn markojn tra la mondo, interalie Lipton, Knorr, Ben & Jerry's, kaj Magnum.
Eksterlanda komerco[redakti | redakti fonton]
Nederlando estas la dua plej eksporta lando de la mondo por agrikulturaj produktoj[3] (la kvina por ĉiaj produktoj).
Agrikulturscienco[redakti | redakti fonton]
En Nederlando troviĝas Food Valley (Nutraĵvalo), reto de agroteknikaj ekfirmaoj organizita ĉirkaŭ la Universitato de Wageningen kaj nomita kiel agrikultura versio de Silicon Valley.[1] Ĝi estas mondskale grava en la evoluigado de novaj plantvarioj per selekta kultivado kaj novaj industriaj traktadoj por vendotaj semoj. La universitaton mem oni konsideras la plej bonan de la mondo en agrikulturscienco. Preskaŭ duono el ĝiaj postbakalaŭraj studentoj estas eksterlanda kaj ĝi influas agrikulturan politikon tutmonde.[2]
Kultivado kaj bredado[redakti | redakti fonton]
La brutaj populacioj de Nederlando estas la plej densaj de Eŭropo kaj inkludas 3.8 milionojn da bovoj. La oficiala politiko celas malfavori bredadon por kontraŭbatali mediajn damaĝojn, kun anstataŭigo de 20% de la animala proteina konsumo per plantaj fontoj, duobligo de la konsumado de guŝoj, kaj malpliiĝo je 30% de la nombro de brutoj antaŭ 2030. La urbo Harlemo eĉ malpermesas reklamojn de viando en publikaj spacoj. Ĝis nun la publiko vaste subtenas tiajn politikojn, sed post 2019 akraj protestoj de bredistoj estigis polemikon kaj opinidividon.[2]
En kulturo kaj arto[redakti | redakti fonton]
Tulipoj kaj pli ĝenerale floroj estas simbolo de Nederlando, kiu estas la plej grava eksportanto de floroj en la mondo. La plejparto de nederlandaj bredejoj havas bovojn, kaj ankaŭ nigrablankaj bovoj fariĝis landa emblemo.
Van Gogh[redakti | redakti fonton]
Le pentristo Vincent van Gogh verkis multajn bildojn de nederlanda agrikulturo en la jardekoj de 1870 kaj 1880.
-
Paŝtejo kun bovoj, 1883, privata kolekto -
Bieno en Hoogeveen, 1883, Muzeo de la kolekto de Johano Paŭlo 2-a -
Tulipejo, 1883, Nacia Galerio de Arto
.jpg)
Notoj[redakti | redakti fonton]
Referencoj[redakti | redakti fonton]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Viviano, Frank (septembro 2017). “Les Pays-Bas, grenier de la planète”, National Geographic (fr).
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Torrella, Kenny (marto 2023). “How will we feed Earth’s rising population? Ask the Dutch.”, Vox (en).
- ↑ La France perd progressivement sa place de grande puissance agricole exportatrice (france). Agence momagri. Arkivita el la originalo je 2013-02-02. Alirita 13-a de januaro 2016.