Pola Scienca Akademio
La Polska Akademia Nauk (PAN) (eo. Pola Scienca Akademio) estas ŝtata scienca establaĵo, kiu kaj prezentas la plej famajn sciencularanojn de Pollando kaj reton de komune administrataj ŝtataj sciencinstitutoj, kies celo estas la efektivigo de studoj je laŭeble alta nivelo.
Historio[redakti | redakti fonton]
La PAN kreiĝis en la jaro 1951 ĉe la unua kongreso de la Pola Scienco transprenante la sovetan (stalinan) ekzemplon kiel kununuiĝo de la malnova Polska Akademia Umiejętności (Pola Akademio de Kono, PAU), de la Towarzystwo Naukowe Warszawskie (Varsovia Scienca komunumo) kaj de la Krakowskie Towarzystwo Naukowe (Krakova Scienca Komunumo) kiel pura scienca komunumo. Unue en la jaro 1960 ĝi estis transformita al centrala ŝtata institucio – funkcio, kiun ĝi ree perdis post la sistema ŝanĝo en 1990. La ŝtatan scienckontrolon transprenis anstataŭe la Komitet Badań Naukowych (Komitato por sciencaj studoj).
Strukturo[redakti | redakti fonton]
Kiel scienca komunumo la PAN ne enhavas pli ol 350 laŭordajn membrojn. Krome korespondantajn membrojn ĝi ankaŭ enhavas. La membreco estas donata dumvive. La rajton, sugesti korespondantajn membrojn, havas la laŭordaj membroj kaj la sciencaj konsilioj de la universitatoj kaj membraj institutoj de la akademio. Novaj laŭordaj membroj estas elektataj per la ceteraj membroj se seĝoj malokupiĝas. Tute estas ĉirkaŭ 30 % de la membroj eksterlandaj scienculoj. Ĉiuj membroj kune kreas la ĝeneralasembleon, kiu elektas la prezidanton, la prezidion kaj la estrojn de la diversaj eroj kaj de la komitatoj.
Kiel reto de institutoj la PAN enhavas kelkajn dekduojn da tiaj establaĵoj el ĉiuj sciencaj regionoj. La financadon de la institutoj administras senpere la Komitet Badań Naukowych. En la institutoj laboras ĉirkaŭ 2000 scienculoj. La establaĵoj ne donas bazajn studojn por studentoj, sed nur doktoriĝajn kaj habilitiĝajn studadojn.
La centralaj establaĵoj de la PAN kaj la kancelario aŭ la arkivo estas lokataj en Varsovio. Krome ekzistas regionaj sekcioj en Krakovo, Dancigo, Lublin, Katowice, Vroclavo, Lodzo kaj Poznań
Ekzistas sep superaj fakultatoj:
- Wydział Nauk Społecznych (Socia scienco)
- Wydział Nauk Biologicznych (Biologiaj sciencoj)
- Wydział Nauk Matematycznych, Fizycznych i Chemicznych (Matematikaj, fizikaj kaj kemiaj sciencoj)
- Wydział Nauk Techniczych (Teknikaj sciencoj)
- Wydział Nauk Rolniczych, Leśnych i Weterynaryjnych (Agraraj, forstaj kaj veterinaraj sciencoj)
- Wydział Nauk Medycznych (Medicinaj sciencoj)
- Wydział Nauk o Ziemi i Nauk Górniczych (Geo- kaj minado-sciencoj)
La akademio ankaŭ enhavas la centron por historia studo (Berlino)[1] kaj la sciencan centron de la Pola Scienca Akademio en Vieno.[2]
Konindaj membroj[redakti | redakti fonton]
- Janusz Groszkowski, elektronikisto, rektoro (1962–1971)
- Michał Kleiber, informadikisto, rektoro (2007–2014)
- Leszek Kołakowski, filozofo
- Tadeusz Kotarbiński, filozofo, rektoro (1957–1962)
- Aleksander Wolszczan, astronomo
- Jerzy Vetulani, nervobiologo
Interesaĵo[redakti | redakti fonton]
Okaze de Zamenhof-Jaro laŭ invito de profesoro Wojciech Chlebda, gvidanto de Lingvistika Komitato de PAN, la 9-an de decembro 2017 d-ino Ilona Koutny prelegis pri Kiel lingvo el provtubo ekvivis? Tipologia aliro al la lingvo Esperanto, "Pola Esperantisto", n-ro 5/2017
Vidu ankaŭ[redakti | redakti fonton]
Referencoj[redakti | redakti fonton]
- ↑ Zentrum für Historische Forschung Berlin der Polnischen Akademie der Wissenschaften
- ↑ Wissenschaftliches Zentrum der Polnischen Akademie der Wissenschaften in Wien. Arkivita el la originalo je 2009-08-12. Alirita 2011-10-04.
Eksteraj ligiloj[redakti | redakti fonton]
- Retejo de la akademio Arkivigite je 2010-09-29 per la retarkivo Wayback Machine angle
- Hans Golombek: Pola Scienca Akademio. Arkivigite je 2008-11-19 per la retarkivo Wayback Machine mallonga prezentado de la akademio (el la jara raporto de la DAAD, 2002) (PDF; 98 kB)