Diferenco inter Sud-Koreio kaj Nord-Koreio en Korea lingvo
La korea lingvo: diferencoj inter Nord-Koreio kaj Sud-Koreio
Diferencoj troviĝas en la prononcado, ortografio, gramatiko kaj leksiko.[1]
Prononco[redakti | redakti fonton]
En Nord-Koreio, palataligo de /si/ estas laŭvola, kaj /ʨ/ inter vokaloj povas esti prononcata kiel [z].[1]
Vortoj kiuj estas skribitaj same povus esti prononcitaj malsame, ekzemploj sube. La prononcoj sube estas laŭ norma transskribo, McCune-Reischauer kaj Hangul, tiu lasta reprezentas tion, kia estus la Hangul se oni skribus la vorton laŭ ĝia prononco.
Vorto | Signifo | Prononcado | |||
---|---|---|---|---|---|
Norda (RR/MR) | Norda (Hangul) | Suda (RR/MR) | Suda (Hangul) | ||
넓다 | vasta | neoptta (nŏpta) | 넙따 | neoltta (nŏlta) | 널따 |
읽고 | legi (kontinua formo) |
ilkko (ilko) | 일꼬 | ilkko (ilko) | 일꼬 |
압록강 | Amnok Rivero | amrokgang (amrokkang) | 암록강 | amnokkang (amnokkang) | 암녹깡 |
독립 | sendependenco | dongrip (tongrip) | 동립 | dongnip (tongnip) | 동닙 |
관념 | ideo / senso / elpensaĵo | gwallyeom (kwallyŏm) | 괄렴 | gwannyeom (kwannyŏm) | 관념 |
혁신적* | novenkondukema | hyeoksinjeok (hyŏksinchŏk) | 혁씬쩍 | hyeoksinjeok (hyŏksinjŏk) | 혁씬적 |
* Similan prononcadon oni uzas en la nordo ĉiam, kiam la hanja "的" estas ligita al ĉina-korea vorto kiu finiĝas per ㄴ, ㅁ aŭ ㅇ. (En La sudo, ĉi tiu regulo aplikiĝas nur kiam ĝi estas ligita al iu unusigna korea vorto.)
Literumo[redakti | redakti fonton]
Iuj vortoj estas literumataj malsame de la nordo kaj la sudo, sed la prononco estas la sama.
Vortumo | Signifo | Prononcado (RR/MR) | Remarko | |
---|---|---|---|---|
Norda | Suda | |||
해빛 | 햇빛 | sunbrilo | haetbit (haetpit) | The "sai siot" ('ㅅ' used for indicating sound change) is almost never written out in the North. |
벗꽃 | 벚꽃 | ĉeriza floro | beotkkot (pŏtkkot) | |
못읽다 | 못 읽다 | ne kapablas legi | monnikda (monnikta) | Spacing. |
한나산 | 한라산 | Hallasan | hallasan (hallasan) | Kiam ㄴ-ㄴ kombinaĵo prononciĝas kiel ll, la originala Hangul-vortumo konserviĝas en la Nordo, dum la Hangul ŝanĝiĝas en la Sudo. |
규률 | 규율 | rules | gyuyul (kyuyul) | En vortoj kie la originala hanja estas "렬" aŭ "률" kaj sekvas vokalon, la iniciala ㄹ ne prononciĝas en al Nordo, farante la prononcon sama al tiu en la Sudo kie ㄹ mankas en la vortumo. |
Literumo kaj prononco[redakti | redakti fonton]
Iuj vortoj havas malsaman vortumon kaj prononcon en la nordo kaj la sudo:
Vorto | Signifo | Remarko | |||
---|---|---|---|---|---|
Norda ortografio | Norda prononcado | Suda ortografio | Suda prononcado | ||
력량 | ryeongryang (ryŏngryang) | 역량 | yeongnyang (yŏngnyang) | strength | En koreaj vortoj originale komenciĝantaj per r aŭ n oni ellasas la r aŭ n en Sudkoreio se la sekva sono estas i aŭ y'. |
로동 | rodong (rodong) | 노동 | nodong (nodong) | work | En koreaj vortoj originale komenciĝantaj per r oni ŝanĝas je la r en Sudkoreio se la sekva sono ne estas i aŭ y'. |
원쑤 | wonssu (wŏnssu) | 원수 | wonsu (wŏnsu) | enemy | "Malamiko" kaj "ŝtatestro" estas homofonoj en la Sudo. Eble por eviti referi al Kim Il-sung / Kim Jong-il kiel malamiko, oni prononcas kaj skribas la duan silabon de "malamiko" 쑤 en la Nordo. |
라지오 | rajio (rajio) | 라디오 | radio (radio) | radio | |
우 | u (u) | 위 | wi (wi) | sur; super | |
안해 | anhae (anhae) | 아내 | anae (anae) | edzino | |
꾸바 | kkuba (kkuba) | 쿠바 | kuba (k'uba) | Kubo | Kiam oni transskribas fremdajn vortojn el lingvoj kiuj ne havas kontraston inter aspiraciaj kaj neaspiraciaj haltoj, nordkoreoj ĝenerale uzas streĉajn haltojn por la neaspiraciaj dum sudkoreoj uzas aspiraciajn por ambaŭ. |
페 | pe (p'e) | 폐 | pye (p'ye), pe (p'e) | pulmoj | Ĉiujn hanja prononcatajn kiel 'pye (p'ye) aŭ pe (p'e) en la Sudo, oni prononcas kiel pe (p'e) en la Nodo. La ortografio tial ankaŭ estas malsama. |
Ĝenerale, kiam oni transskribas loknomojn, Nord-Koreoj emas uzi la prononcon en la originala lingvo pli ol Sud-Koreoj, kiuj ofte uzas la prononcon en la angla, ekzemple:
Originala nomo | Norda transskribo | angla nomo | Suda transskribo | ||
---|---|---|---|---|---|
Ortografio | Prononcado | Ortografio | Prononcado | ||
Ulaanbaatar | 울란바따르 | ullanbattareu (ullanbattarŭ) | Ulan Bator | 울란바토르 | ullanbatoreu (ullanbat'orŭ) |
København | 쾨뻰하븐 | koeppenhabeun (k'oeppenhabŭn) | Copenhagen | 코펜하겐 | kopenhagen (k'op'enhagen) |
al-Qāhirah | 까히라 | kkahira (kkahira) | Cairo | 카이로 | kairo (k'airo) |
Gramatiko[redakti | redakti fonton]
Iuj gramatikaj konstruoj ankaŭ estas malsamaj:
Vorto | Signifo | Remarko | |||
---|---|---|---|---|---|
Norda ortografio | Norda prononcado | Suda ortografio | Suda prononcado | ||
되였다 | doeyeotda (toeyŏtta) | 되었다 | doeeotda (toeŏtta) | estinteca 되다 (doeda/toeda), "iĝi" | Ĉiuj simila gramatiko formoj de verboj aŭ adjektivoj kiuj finiĝas per ㅣ en la radiko (t.e. ㅣ, ㅐ, ㅔ, ㅚ, ㅟ kaj ㅢ) en la nordo uzas 여 anstataŭ la suda 어. |
고마와요 | gomawayo (komawayo) | 고마워요 | gomawoyo (komawŏyo) | dankon | ㅂ-nergulaj verboj en la norda uzas 와 (wa) por ĉiuj kiuj havas pozitivan finaĵon vokalon; ĉi tio nur okazas en la sudo se la verbo havas nur unu silabon. |
할가요 | halgayo (halkayo) | 할까요 | halkkayo (halkkayo) | Ĉu ni faru? | Kvankam la hangul diferencas, la prononco estas la sama (t.e. kun la tensed ㄲ sono). |
Leksiko[redakti | redakti fonton]
Iuj vortoj estas malsamaj inter La nordo kaj La sudo:
Vorto | Signifo | Rimarkoj | |||
---|---|---|---|---|---|
Norda literumo | Norda pronun. | Suda literumo | Suda pronun. | ||
문화주택 | munhwajutaek (munhwajut'aek) | 아파트 | apateu (ap'at'ŭ) | Apartamento | 아빠트 (appateu/appat'ŭ) ankaŭ estas uz en La nordo. |
조선말 | joseonmal (chosŏnmal) | 한국어 | han-gugeo(han'gugeo) | Korea lingvo | |
곽밥 | gwakbap (kwakpap) | 도시락 | dosirak (tosirak) | lunĉujo |
Aliaj[redakti | redakti fonton]
En La nordo, 《 kaj 》 estas la simboloj uz por citaĵoj; en La sudo, citosignoj respond al La angloj iuj, “ kaj ”, estas normo, kvankam 『 』 kaj 「 」 estas foje uz en popularaj romanoj.
Referencoj[redakti | redakti fonton]
- ↑ 1,0 1,1 Kanno, Hiroomi (ed.) / Society for Korean Linguistics in Japan (1987). Chōsengo o manabō (『朝鮮語を学ぼう』), Sanshūsha, Tokyo. ISBN 4-384-01506-2